Zapisy w księgach zgonów z parafii Nowe i Parafii Lalkowy dotyczące poległych w okresie I Wojny Światowej cz.I

Po zakończeniu I wojny światowej, proboszcz parafii Nowe zapisał w księdze zgonów:

W sobotę 24 stycznia 1920 r. oddano w południe o ½ do 4 tej władzę miejską Polsce. Na domach urzędowych zawisła ukochana polska biało-czerwona chorągiew. Następnego dnia 25 stycznia wkroczenie wojsk polskich do miasta naszego o ½ do 3 ej. Była to niedziela. Przywitanie na rynku przez miejscowego proboszcza ks. Bartkowskiego. O piątej (…), o 6 ej nabożeństwo dziękczynne w farze. Na drugi dzień o ½ 11 ej msza na rynku. Wspomnienie tych dni uroczystych niezatartym będzie dla parafian moich. Bogu nich będą dzięki, że i ja, jako proboszcz tej parafii tych dni doczekał.
Ks. Bartkowski, proboszcz

Trudno nie powiązać tego wpisu z zapisami dotyczącymi poległych żołnierzy. Myślę, że sposób w jaki zostali wyróżnieni w księdze zgonów, świadczy o oddaniu należnej im czci, ale też o dramacie, najczęściej młodych mężczyzn, powołanych do armii zaborcy. Nie wszystkie zapisy posiadają dodatkowe informacje mówiące o jednostce, w której służyli i o miejscu ich pochówku.
Zamieszczony niżej spis żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej wynotowałam z ksiąg zgonów parafii Nowe i Lalkowy. Wszystkie te nazwiska znajdują się w indeksach. Ksiądz Bartkowski, wyodrębnił nazwiska poległych nadając im kolejne, oddzielne numery. Do listopada 1915 są to numery podwójne – kolejny zgodny z zapisami innych zmarłych, a obok zaznaczony czerwonym kolorem zapis dotyczący poległego żołnierza, posiadający własny numer. Podwójne numery znikają w listopadzie 1915 roku. Polegli żołnierze nadal numerowani są wg kolejności zgłoszonych zgonów, nadal nazwiska i numery podkreślone są czerwonym kolorem, jednak zostały wplecione pomiędzy kolejne numery zmarłych z parafii. Dlatego w spisie umieściłam podwójne numery, a kiedy przestały być stosowane, numer po którym znajdują się zapisy dotyczące poległych. W zapisach z parafii Lalkowy zachowana jest kolejność, w jakiej zgłaszano zgony. Zapisy w jednej i drugiej parafii nie zawsze posiadają porządek chronologiczny, co wiązało się z czasem, w jakim nadeszła informacja o śmierci żołnierza. W 1921 roku wymieniono żołnierza zmarłego rok wcześniej w szpitalu z powodu biegunki i pochowanego na cmentarzu wojskowym w Warszawie. Prawdopodobnie był to mieszkaniec Nowego, który zareagował na wezwanie do obrony przed bolszewikami. Zapis o jego zgonie także zaznaczony został na czerwono. Kilka zgonów ma miejsce po 11 listopada 1918 roku, można przypuszczać, że były wynikiem odniesionych ran. Jeśli chodzi o miejsca zgonu żołnierzy, pochówku oraz przyczyny śmierci poległych lub zmarłych z powodu odniesionych ran lub chorób, bardziej szczegółowe zapisy znajdują się w odpowiednich rubrykach, niestety, nie we wszystkich.

Irena Kucz