Jak powstawał album "W cieniu puckich hydroplanów"

Kolega Mariusz poprosił o kilka słów na temat albumu o MDLot - jego powstania i idei, więc wspólnie z koleżanką spróbowałyśmy zebrać wszystko i ująć w kilka zdań.

Historia zaczyna się dobre kilka lat temu, chyba w 2002 roku. Szukałyśmy wówczas materiałów do wystawy na temat przeobrażeń architektonicznych miasta Pucka i do kilku mniejszych jeszcze tematów. Postanowiłyśmy skorzystać z wielu źródeł. Oczywiście nie obyło się bez częstych wycieczek i grzania krzeseł w Archiwum Państwowym, nie tylko w Gdańsku i Gdyni, ale również w Bydgoszczy i Warszawie. Zebrany materiał postanowiłyśmy uzupełnić innym źródłem, dotąd w naszym muzeum nie często wykorzystywanym.  Od tego momentu stałyśmy się stałym bywalcem biblioteki PAN w Gdańsku i Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. Przejrzałyśmy praktycznie całą dostępną prasę wychodzącą na Pomorzu w okresie międzywojennym. Okazało się, że zasoby biblioteczne są bogate w tego typu źródła. I tak mogłyśmy poczytać Słowo Pomorskie, Gazetę Kaszubską, Dziennik Gdyński, Gazetę Gdańską, Gazetę Gdyńską, Kurier Bałtycki, kaszubską Klekę i kilka numerów Dziennika Puckiego. Przejrzenie tego materiału, wypisanie większości, a części przepisanie słowo w słowo artykułów dotyczących ogólnie Ziemi Puckiej ze szczególnym uwzględnieniem Pucka zajęło nam wiele tygodni, dni wolnych od pracy i urlopów. Niestety kserowanie, czy skanowanie nie wchodziło w rachubę, przede wszystkim ze względu na koszty, a często po prostu z powodu złego stanu materiałów.  Tą mrówczą pracą udało się nam stworzyć ogromną bazę informacji na temat regionu w okresie międzywojennym. Obecnie stanowi ona dla nas bazę wyjściową dla większości prac.

Podczas wielokrotnego przeglądania zgromadzonej w plikach exel wiedzy, wyłoniła się nam całkiem spora grupa dotycząca bezpośrednio lub pośrednio Morskiego Dywizjonu Lotniczego. A że zbliżała się okrągła rocznica powstania jednostki postanowiłyśmy na próbę sprawdzić, jak przyjęty i odebrany zostanie taki sposób prezentacji historii. Nadarzyła się też okazja połączyć przyjemne z pożytecznym. Mieszkający w Pucku, potomek lotnika MDLot Tadeusz Stankiewicz – zbieracz i kolekcjoner pamiątek związanych z miastem – zawsze marzył by wydać w formie albumu pamiątki po ojcu Stanisławie i mu go zadedykować.

W trakcie prac nad tekstem udało się połączyć konkretne wycinki prasowe opisujące wydarzenie z przed 80 lat z fotografią równie leciwą, która utrwaliła ten sam moment. W większości przypadków zdjęcia archiwalne idealnie pasowały do spisanych z gazet informacji. Były jednak takie, które nie znalazły swojego odbicia w tekście, ale ze względu na swoją wyjątkowość znalazły miejsce w albumie. Podobnie było w drugą stronę. Szkoda nam było zrezygnować z części materiałów, a wszystko pójść nie mogło. Wielokrotnie trzeba było podejmować decyzje o odrzuceniu. Najbardziej w czasie pracy nad albumem cieszyły chwile, gdy udało się na zdjęciu zidentyfikować wydarzenie, postacie czy wreszcie rozpoznać  fragmenty właściwego typu hydroplanów. Po wielokrotnych przeróbkach i kilku zmianach koncepcji udało się stworzyć pierwszą wersję książki.

Kiedy połączony materiał był już gotowy rozpoczęłyśmy poszukiwanie wydawcy, który poniósłby koszty wydania i dystrybucji oraz zaproponował ciekawą oprawę graficzną. Wybór padł na wydawnictwo Tomasza Żmudy –Trzebiatowskiego BiT, ostatecznie praca ukazała się w ramach nowej grupy wydawniczej Maszoperia Literacka. Praktycznie album został ukończony we wrześniu 2009 r. i od tego momentu zaczął czekać na sfinansowanie i pojawienie się na rynku. Ten okres przeciągał się ponieważ zdobycie funduszy od władz lokalnych na pokrycie przynajmniej części kosztów trwało.  A rocznica zbliżała się wielkimi krokami.

Postanowiłyśmy ostatecznie, by materiał nie poszedł „na zmarnowanie” wykorzystać go w formie wystawy monograficznej. I to się udało. Wystawa została udostępniona 18 maja 2010 r. w siedzibie głównej Muzeum Ziemi Puckiej przy Placu Wolności 28. To co zostało na niej zaprezentowane, to część materiału z książki uzupełnionego i poszerzonego, a przede wszystkim wzbogaconego o nowe fotografie z innych źródeł. Na wystawę trafiły zatem materiały ze zbiorów Muzeum Ziemi Puckiej, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, kolekcji prywatnych i rodzinnych. Trójwymiarowo w czasy dwudziestolecia międzywojennego przenoszą nas oryginalne elementy hydroplanów, pamiątki materialne, zabytkowe modele hydroplanów oraz współczesne modele sprzętu latającego, który był na wyposażeniu jednostki. 

Jeszcze podczas uroczystego otwarcia ekspozycji nie wiedziałyśmy czy i kiedy ukaże się album, który mógłby pełnić w stosunku do niej rolę katalogu. Udało się i w końcu jest. Zdążył na sezon wakacyjny i na rocznicę pierwszego lotu polskiego hydroplanu nad polskim morzem i wybrzeżem, który odbył się 15 lipca 1920 r.

Asia Grochowska członek PTG i Barbara Kos-Dąbrowska sympatyk PTG

Więcej informacji na temat wystawy w Muzeum Ziemi Puckiej znajdziecie tutaj .